Knjiga za pamćenje

Jedna od najznačajnijih srpskih izdavačkih kuća – novosadski „Prometej“ danas je (22. decembar) velikoj niski sjajnih knjiga o najvećem vojvođanskom gradu dodao još jednu: „Novosadski magistrat“, autora Donke Stančić i Miška Lazovića.

Vanja Vučenović pozdravlja u ime Grada Novog Sada

Svečana promocija što priliči ovakvoj monografiji u godini obeležavanja 25 godina postojanja Prometeja, održana u Svečanoj sali Gradske kuće (Magistrata) Grada Novog Sada koja se nalazi u strogom centru. Svečanosti su prisustvovali : izdavač Zoran Kolundžija, autori Donka Stančić i Miško Lazović, novinar i publicista Duško Bogdanović, prof. dr Ljubomirka Krkljuš i Lazar Kuzmanov, arhitetkta.

Autori-Miško Lazović i Donka Stančić

U ime Grada Novog Sada prisutne je pozdravio član Gradskog veća za kulturu Vanja Vučenović, koji je,između ostalog, rekao:

– Ova knjiga ima veliki značaj za Grad Novi Sad. Ovo je prvo pravo i sveobuhvatno svedočenje nastanka novosadskog Magistrata, odnosno današnje Gradske kuće, kao i funkcionisanja gradske uprave pre njegove izgradnje, a govori i o tome koliko je on toga doneo gradu Novom Sadu i gradskoj administraciji. Ove godine se navršava 120 godina od održavanja prve sednice Veća u ovom zdanju i mi smo to na pravi način obeležili, a ovo je isto jedan od načina da ukažemo na značaj ovog zdanja. Gradska kuća danas nije samo političko sedište gradske uprave i vlasti, nego sve više i sedište gde se dešavaju različita kulturna i naučna dešavanja, i zato ovaj prostor postaje sve bitniji na mapi Novog Sada – .

Učesnici promocije knjige

Autor knjige Donka Stančić osvrnula se na stvaranje ove „džepne monografije“. Po njenim rečima iza knjige je veliki istraživački rad, kako nje same tako i njenog kolege Miška Lazovića. Ona je istakla da je konačno rešen problem autorstva Gradske kuće i njene dekoracije, kao i to da su u knjizi precizirane mnoge stvari vezane za njenu izgradnju.

Inače, proces izgradnje ove reprezentativne neorenesansne palate sa tornjem, građene u stilu istorizma, počeo je 27. februara 1893. godine kada je Odbor za izgradnju Varoške kuće doneo odluku o izgradnji, a završen je 1. oktobra 1894. godine, da bi se prva sednica Senata (veća)  u novopodignutoj zgradi održala u svečanoj sali 3. januara 1895. godine (pre 120 godina) ove velelepne novosadske građevine i spomenika kulture od velikog značaja.

Prepuna svečana sala Gradske kuće (Magistrata)

Želja Novosađana i gradskih vlasti traje maltene od samog početka kada je Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada dobijanjem elibertacione povelje 1. februara 1748. godine. Tako je prvi Magistrat bio smešten u kući senatora Petera Ferencija (Domus Forenciana) koja se nalazila približno na istom mestu gde i današnja Gradska kuća. „Šetnja“ gradskih Magistrata je trajala decenijama. Česte selidbe gradske administracije naterale su gradske čelnike da sve intenzivnije razmišljaju o izgradnju „svoje“ zgrade. Tako je, na primer, tokom šezdesetih godina XIX veka za vreme mandata gradonačelnika Svetozara Miletića bilo predloga da se Gradska kuća izgradi na slobodnom i praznom Hanskom placu u srpskom delu Grada.

Još jedan izdavački uspeh – Zoran Kolundžija

Ipak, nakon žučnih političkih rasprava formiran je Odbor za gradnju Varoške kuće i raspisan je konkurs u svim tadašnjim srpskim i nemačkim novinama. Tako je Grad 1873. otkupio nacrt Đerđa Molnara za 400 forinti. Zbog političkih kriza, rata i elementarne nepogode, Novosađani su čekali tačno 25 godina do konačnog završetka izgradnje Magistrata (Gradske kuće). Prema planu Đerđa Molnara, za samo godinu dana neimari su izgradili ovaj objekat (izgradnja je koštala 184.000 forinti) koji je ubrzo postao jedan od najpoznatijih simbola Novog Sada. Autor projekta Magistrata (Gradske kuće) Đerđ Molnar je takođe potpisao projektovanje i izgradnju u Novom Sadu  značajnih objekata: Miletićeve škole, Reformatorsko-kalvinističke crkve, Gradske bolnice, Župne crkve Imena Marijinog Gradske klanice…

Donka Srančić i Kolundžija o večitoj lepoti Magistrata

Sve u svemu, današnjim danom su Novosađani i putnici namernici dobili lepu, malu, ali kompetentnu knjigu za čitanje i pamćenje o svojevrsnom spomeniku kulture i simbolu najvećeg vojvođanskog grada – Novog Sada…

     Tekst :   Radomir Čubranović

Fotografije:   Aleksandra Čubranović